Hoạt động thể thao mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên, đi kèm với những lợi ích đó là nguy cơ gặp chấn thương, đặc biệt ở những người luyện tập sai kỹ thuật, khởi động không đầy đủ hoặc tăng cường độ tập quá nhanh. Chấn thương thể thao có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, mọi nhóm vận động và ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh hoạt, vận động, thậm chí có thể gây biến chứng nếu không được điều trị đúng cách.
Vậy các chấn thương thể thao thường gặp và phác đồ phục hồi hiệu quả như thế nào cùng phòng khám Y khoa Thái Dương tìm hiểu ngay nhé.
1. Tổng quan về chấn thương thể thao
Chấn thương thể thao là những tổn thương xảy ra trong quá trình vận động, tập luyện hoặc thi đấu thể thao. Tổn thương có thể xuất hiện ngay lập tức do lực tác động mạnh, hoặc tích lũy dần theo thời gian do lạm dụng một nhóm cơ hoặc khớp nhất định. Các chấn thương này thường ảnh hưởng đến hệ cơ – xương – khớp, bao gồm cơ, dây chằng, gân, sụn, xương và hệ thống mô mềm quanh khớp.
1.1. Nguyên nhân
Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
Khởi động không đầy đủ trước khi tập luyện.
Tăng cường độ vận động quá nhanh so với khả năng cơ thể.
Kỹ thuật thực hiện sai, tư thế không chuẩn.
Sử dụng dụng cụ thể thao không phù hợp.
Điều kiện sân bãi không đảm bảo an toàn.
Tâm lý chủ quan, cố gắng tiếp tục vận động khi đã xuất hiện đau.
1.2. Đối tượng dễ bị chấn thương
Người mới tập luyện, cơ – khớp chưa thích nghi.
Người chơi thể thao không thường xuyên.
Vận động viên chuyên nghiệp tập luyện cường độ cao liên tục.
Người có bệnh lý cơ xương khớp từ trước như thoái hóa khớp, viêm gân, lệch trục chi.
2. Các chấn thương thể thao thường gặp
2.1. Bong gân
Đây là dạng chấn thương phổ biến nhất, xảy ra khi dây chằng bị kéo căng quá mức hoặc bị rách một phần. Bong gân thường gặp ở cổ chân, cổ tay, đầu gối.
Dấu hiệu nhận biết:
Sưng nhanh tại vùng tổn thương.
Đau tăng khi vận động hoặc chịu lực.
Bầm tím xuất hiện sau vài giờ.
Giảm khả năng vận động khớp.
Nguyên nhân: xoay cổ chân đột ngột, tiếp đất sai tư thế, trượt ngã khi chạy.
2.2. Trật khớp
Trật khớp xảy ra khi đầu xương lệch khỏi vị trí bình thường tại ổ khớp. Vị trí thường gặp nhất là vai, khuỷu tay, ngón tay và khớp gối.
Triệu chứng điển hình:
Biến dạng khớp rõ rệt.
Đau dữ dội, mất khả năng vận động.
Sưng và bầm tím quanh khớp.
Lưu ý: Tuyệt đối không tự nắn khớp vì có thể gây tổn thương mạch máu, thần kinh.
2.3. Viêm gân và căng cơ
Căng cơ xảy ra khi cơ hoặc gân bị kéo giãn quá mức. Viêm gân thường gặp ở đầu gối, khuỷu tay, gót chân, vai.
Dấu hiệu nhận biết:
Đau âm ỉ hoặc đau nhói khi co hoặc duỗi cơ.
Sưng nhẹ, nóng đỏ vùng tổn thương.
Cứng cơ vào buổi sáng.
Nguyên nhân chủ yếu do vận động lặp đi lặp lại trong thời gian dài.
2.4. Rách dây chằng đầu gối (ACL, PCL)
Đây là chấn thương nghiêm trọng thường gặp ở bóng đá, bóng rổ, võ thuật.
Triệu chứng:
Nghe tiếng “rắc” ngay khi chấn thương.
Gối sưng nhanh trong vài giờ.
Mất vững gối khi di chuyển.
Chấn thương dây chằng nặng có thể cần phẫu thuật tái tạo.
2.5. Rách sụn chêm
Sụn chêm là miếng đệm giúp phân bổ lực trong khớp gối. Vận động xoay chuyển mạnh, đổi hướng nhanh dễ gây rách.
Dấu hiệu:
Kẹt khớp gối khi duỗi.
Đau mặt trong hoặc ngoài khớp gối.
Khó ngồi xổm hoặc leo cầu thang.
2.6. Gãy xương do thể thao
Có thể là gãy kín, gãy do chấn động lặp đi lặp lại hoặc gãy mỏi ở xương chày.
Biểu hiện:
Đau mạnh tại vị trí gãy.
Biến dạng chi.
Mất khả năng chịu lực.
2.7. Chấn thương phần mềm
Bao gồm bầm tím, tụ máu, tổn thương mô mềm quanh khớp. Tuy không nguy hiểm nhưng gây đau và hạn chế vận động.
3. Phác đồ điều trị chấn thương thể thao
Phác đồ phục hồi phụ thuộc mức độ chấn thương, tình trạng mô tổn thương và nhu cầu vận động của người bệnh. Quy trình điều trị thường gồm nhiều giai đoạn từ cấp tính đến hồi phục chức năng.
3.1. Giai đoạn cấp: nghỉ ngơi và bảo vệ vùng tổn thương
Ngay khi gặp chấn thương, cần thực hiện các biện pháp sau:
Nghỉ ngơi: Ngừng ngay mọi hoạt động gây đau. Việc tiếp tục vận động sẽ làm tăng mức độ tổn thương và kéo dài thời gian lành.
Bảo vệ: Sử dụng nẹp, băng cố định, dụng cụ hỗ trợ để tránh làm tổn thương nặng thêm.
Ví dụ: nẹp gối, nẹp cổ chân, băng thun cố định.
3.2. Áp dụng nguyên tắc R.I.C.E
Đây là phương pháp cơ bản và hiệu quả trong 48 giờ đầu sau chấn thương.
Rest – nghỉ ngơi: Hạn chế vận động để mô tổn thương có điều kiện lành.
Ice – chườm lạnh: Chườm đá 15–20 phút mỗi lần, mỗi ngày 2–3 lần để giảm sưng, giảm đau.
Compression – băng ép: Băng thun quấn quanh vùng tổn thương giúp hạn chế sưng. Không quấn quá chặt.
Elevation – nâng cao: Kê cao vùng tổn thương cao hơn tim để hỗ trợ giảm phù nề.
3.3. Sử dụng thuốc giảm đau – kháng viêm
Các thuốc thường dùng bao gồm:
Thuốc giảm đau thông thường như acetaminophen.
Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) giúp giảm đau và sưng.
Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng thuốc liều cao hoặc kéo dài để tránh tác dụng phụ đường tiêu hóa, gan, thận.
3.4. Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng
Đây là bước then chốt giúp người bệnh phục hồi vận động, ngăn ngừa teo cơ, cứng khớp và rút ngắn thời gian trở lại thể thao.
Siêu âm trị liệu
Sóng siêu âm tần số cao đi sâu vào mô, tạo hiệu ứng nhiệt và cơ học, giúp:
Giảm viêm.
Tăng tuần hoàn máu.
Tăng tốc độ lành mô.
Giảm co cứng cơ.
Laser trị liệu
Ánh sáng laser năng lượng thấp kích thích tái tạo tế bào và giảm đau hiệu quả. Phương pháp này phù hợp cho viêm gân, đau cơ, phù nề sau chấn thương.
Điện xung trị liệu
Dùng dòng điện nhẹ kích thích cơ – thần kinh giúp:
Giảm đau.
Tăng lưu thông máu.
Phục hồi sức mạnh cơ.
Giảm tình trạng co cứng.
Đây là liệu pháp đang được áp dụng rộng rãi tại các cơ sở điều trị chấn thương.
3.5. Bài tập phục hồi chức năng
Chương trình bài tập được thiết kế tùy theo chấn thương, thường gồm 4 nhóm chính:
Bài tập kéo giãn: Giúp tăng độ linh hoạt của cơ và khớp, giảm co rút mô. Phù hợp cho tình trạng viêm gân, căng cơ, sau thời gian bất động.
Bài tập tăng cường sức mạnh: Dùng tạ nhẹ, dây đàn hồi hoặc trọng lượng cơ thể.
Mục tiêu nhằm:
Tăng sức mạnh nhóm cơ bị yếu.
Cải thiện độ ổn định khớp.
Giảm nguy cơ tái chấn thương.
Bài tập thăng bằng – phối hợp: Tăng khả năng điều khiển vận động, đặc biệt với chấn thương mắt cá, đầu gối.
Bài tập tim mạch nhẹ nhàng: Đi bộ, đạp xe, bơi lội giúp duy trì thể lực tổng quát mà không gây áp lực lên vùng bị tổn thương.
3.6. Phẫu thuật (khi cần thiết)
Chỉ định phẫu thuật thường áp dụng cho:
Rách dây chằng nặng.
Rách sụn chêm gây kẹt khớp.
Gãy xương phức tạp.
Trật khớp kèm tổn thương mạch máu – thần kinh.
Sau phẫu thuật, người bệnh vẫn cần tuân thủ chương trình vật lý trị liệu nghiêm ngặt để phục hồi hoàn toàn.
4. Phòng ngừa chấn thương thể thao
Phòng ngừa luôn là yếu tố quan trọng, giúp người tập giảm thiểu tối đa rủi ro tổn thương.
Khởi động trước khi tập: Khởi động 10–15 phút giúp làm nóng cơ, tăng lưu thông máu, cải thiện độ linh hoạt.
Tập luyện đúng kỹ thuật: Học kỹ thuật từ huấn luyện viên hoặc người có chuyên môn.
Trang bị phù hợp: Giày thể thao vừa chân, dụng cụ phù hợp bộ môn và thể trạng.
Tăng cường độ tập từ từ: Không tăng cường độ hoặc tần suất quá nhanh để tránh quá tải cơ – khớp.
Nghỉ ngơi hợp lý: Cơ thể cần thời gian phục hồi sau vận động mạnh.
Chú ý điều kiện sân bãi: Sân không bằng phẳng, thời tiết xấu dễ gây trượt ngã.
5. Điều trị chấn thương thể thao tại Phòng khám Y khoa Thái Dương – Cần Thơ
Phòng khám Y khoa Thái Dương là địa chỉ uy tín trong điều trị chấn thương thể thao tại Cần Thơ. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại và quy trình phục hồi khoa học, phòng khám mang đến:
Phác đồ điều trị cá nhân hóa
Mỗi bệnh nhân được đánh giá chi tiết và xây dựng phác đồ riêng theo mức độ tổn thương, nhu cầu vận động và mục tiêu quay lại thể thao.
Ứng dụng công nghệ trị liệu hiện đại
Siêu âm trị liệu.
Laser công suất thấp.
Điện xung.
Bài tập phục hồi chuyên biệt.
Theo dõi tiến trình phục hồi sát sao
Bác sĩ đánh giá liên tục mức độ cải thiện, điều chỉnh bài tập và liệu trình phù hợp từng giai đoạn.
Mục tiêu điều trị rõ ràng
Giảm đau nhanh.
Phục hồi vận động.
Tăng sức mạnh cơ – khớp.
Ngăn ngừa tái chấn thương.
Giúp bệnh nhân trở lại luyện tập an toàn.
Kết luận
Chấn thương thể thao là vấn đề thường gặp ở mọi đối tượng luyện tập, từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp. Việc nhận biết sớm triệu chứng, xử lý đúng cách và áp dụng phác đồ phục hồi khoa học có vai trò quan trọng trong việc bảo tồn chức năng vận động và ngăn ngừa các biến chứng lâu dài.
Các liệu pháp vật lý trị liệu hiện đại như siêu âm, laser, điện xung kết hợp với chương trình bài tập phục hồi chuyên biệt giúp rút ngắn thời gian lành mô, cải thiện độ linh hoạt và tăng sức mạnh cơ – khớp.
Nếu bạn đang gặp các vấn đề liên quan đến chấn thương thể thao hoặc cần tư vấn chuyên sâu, Phòng khám Y khoa Thái Dương – Cần Thơ là địa chỉ đáng tin cậy với đội ngũ bác sĩ dày kinh nghiệm và trang thiết bị điều trị hiện đại. Việc điều trị đúng phác đồ ngay từ đầu sẽ giúp bạn nhanh chóng trở lại cuộc sống năng động và luyện tập thể thao một cách an toàn, bền vững.
Thông tin liên hệ Phòng khám y khoa Thái Dương
Địa chỉ: 15A Trần Khánh Dư, phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều, TP. Cần Thơ
Chi nhánh: 146/4 KV1 Trần Vĩnh Khiết, phường An Bình, quận Ninh Kiều, TP. Cần Thơ
Hotline: 0948838489 – 0939001178
Website: ykhoathaiduong.vn
Google maps: Phòng khám y khoa Thái Dương